Bài viết nhằm cung cấp cái nhìn tổng quan về điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo trong hợp đồng bảo hiểm nhân thọ. Qua đó, người mua bảo hiểm – bên được đánh giá là yếu thế hơn trong quan hệ bảo hiểm, sẽ có những quyết định phù hợp nhất khi tham gia kí kết hợp đồng. Đồng thời, các bên có thể hạn chế tranh chấp phát sinh liên quan đến trách nhiệm bồi thường hay từ chối chi trả số tiền bảo hiểm khi có sự kiện xảy ra liên quan đến COVID-19.
I. Giới thiệu về điều khoản loại trừ bảo hiểm
Khi tham gia bảo hiểm nhân thọ, người mua đang bỏ tiền để mua một sự đảm bảo nền tảng tài chính ổn định cho cuộc sống bản thân và nhằm ngăn ngừa các rủi ro có thể xảy liên quan đến tính mạng, sức khoẻ làm giảm khả năng lao động của người được bảo hiểm.
Vì vậy, người mua, hơn hết, mong muốn sẽ nhận được mức lợi ích cao nhất khi hết hạn hợp đồng bảo hiểm (“HĐBH”) hay có sự kiện bảo hiểm xảy ra. Vậy, điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm là gì và có ý nghĩa như thế nào trong HĐBH?
1. Khái niệm về điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm
Nếu pháp luật đặt ra khái niệm “Phạm vi bảo hiểm” là phạm vi giới hạn những rủi ro, loại trừ tổn thất và chi phí phát sinh mà theo thỏa thuận doanh nghiệp bảo hiểm (“DNBH”) sẽ chịu trách nhiệm nếu nó xảy ra, thì “Điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm” điều khoản nhằm thu hẹp phạm vi bảo hiểm. Khi điều khoản loại trừ bảo hiểm càng nhiều thì phạm vi bảo hiểm sẽ càng hẹp.
Nói một cách khác, điều này sẽ làm giảm bớt trách nhiệm bồi thường của DNBH, cụ thể là khi sự kiện bảo hiểm xảy ra nhưng nó lại rơi vào trường hợp loại trừ trách nhiệm thì DNBH sẽ không có nghĩa vụ phải trả tiền bảo hiểm cho người thụ hưởng.
2. Các trường hợp được loại trừ bảo hiểm theo quy định của luật BH
Điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm thường là những loại trừ về những rủi ro mang tính thảm hoạ lớn, những rủi ro chỉ được bảo hiểm trong điều kiện đặc biệt, những sự kiện sự chủ quản vi phạm pháp luật, vi phạm cam kết thì DNBH không phải chi trả số tiền bảo hiểm. Ví dụ như những thiệt hại hoặc SKBH xảy ra do lỗi cố ý của người tham gia bảo hiểm hoặc người được hưởng quyền lợi bảo hiểm hoặc thiệt hại được bảo hiểm xảy ra mang tính chất thảm họa gây ra bởi động đất, sóng thần, núi lửa, chiến tranh, đình công, bạo động, bạo loạn.
3. Các văn bản dẫn chiếu điều khoản loại trừ bảo hiểm
Căn cứ theo các quy định hiện hành, điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm là điều khoản phải được quy định rõ trong HĐBH về những trường hợp DNBH không phải bồi thường thiệt hại hoặc trả tiền bảo hiểm mặc dù xảy ra sự kiện bảo hiểm.
Cách thể hiện điều khoản loại trừ trách nhiệm bảo hiểm của một sản phẩm bảo hiểm trong Bộ Quy tắc sản phẩm hoặc trong HĐBH của các DNBH thường bao gồm các hình thức sau đây:
Tách riêng thành một điều khoản loại trừ bảo hiểm, bao gồm:
- Điều khoản loại trừ chung: được áp dụng chung cho tất cả các điều kiện bảo hiểm ghi trong quy tắc hoặc HĐBH;
- Điều khoản loại trừ riêng cho từng điều kiện bảo hiểm riêng biệt.
Nội dung loại trừ bảo hiểm còn thể hiện trong các điều khoản điều kiện bảo hiểm ghi trong quy tắc hoặc HĐBH.
II. Tác động của COVID-19 đến điều khoản loại trừ bảo hiểm
Từ cuối năm 2019 đến nay, dịch viêm đường hô hấp cấp do 2019-nCoV đã gây ra những thiệt hại lớn tại Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung về hầu hết các lĩnh vực kinh tế, xã hội. Liên quan đến nội dung bảo hiểm nhân thọ, các khách hàng tham gia kí kết HĐBH đều quan tâm đến vấn đề: Liệu họ có thể được giải quyết và chi trả tiền bảo hiểm nếu mắc dịch viêm đường hô hấp cấp do 2019-nCoV gây ra?
Trên thực tế, hiện nay, đa số các DNBH đã bổ sung thêm Quy tắc, điều khoản của các sản phẩm chính và sản phẩm bổ trợ tương ứng với HĐBH mà người mua đã tham gia liên quan đến 2019-nCoV. Do đó, các sự kiện xảy ra liên quan đến đại dịch này vẫn có thể được xếp vào sự kiện bảo hiểm. Dẫn đến kết quả, trường hợp người mua bảo hiểm đã tham gia kí kết hợp đồng khi chưa có điều khoản nào quy định cụ thể về chi trả quyền lợi bảo hiểm do 2019-nCoV (bao gồm viện phí và tử vong) trước thời điểm dịch bùng phát tại Việt Nam, khách hàng vẫn có quyền lợi bảo hiểm khi đảm bảo hoàn thành đầy đủ và đúng các nghĩa vụ của bên mua.
Tuy nhiên, người mua bảo hiểm cần lưu ý rằng, tuỳ thuộc vào chính sách và quy định riêng của mỗi DNBH, mức chi trả số tiền bảo hiểm sẽ khác nhau.
Võ Ngọc Trang Đoan