Với sự phát triển không ngừng về mặt kinh tế – xã hội, thị trường Việt Nam đang thu hút số lượng lớn người nước ngoài nhập cư làm việc và sinh sống lâu dài. Trong trường hợp cá nhân có quốc tịch nước ngoài kết hôn cùng công dân Việt Nam và sinh con tại Việt Nam, các vấn đề pháp sinh trên thực tiễn sẽ được điều chỉnh bởi chính pháp luật Việt Nam về hộ tịch. Bài viết dưới đây sẽ phân tích một khía cạnh nhỏ liên quan đến nội dung đặt tên cho con được sinh ra tại Việt Nam trên cơ sở kết hôn có một bên cha hoặc mẹ là công dân nước ngoài.
Quyền đặt tên cho con
Mọi đứa trẻ được sinh ra đều có quyền có họ, tên – đây là một trong những quyền cơ bản nhất của con người. Tuy nhiên, vấn đề đặt họ và tên khi đăng ký khai sinh ở một số quốc gia không được phép thực hiện tự do, tuỳ ý mà sẽ tuân thủ theo một số yêu cầu bắt buộc.
Theo quy định pháp luật Việt Nam, việc xác định họ của cá nhân sẽ là họ của cha đẻ hoặc mẹ đẻ, tuỳ theo thỏa thuận của cha mẹ.
Đối với phần tên của cá nhân, cha mẹ có thể đặt tên con theo ý muốn nhưng trong khuôn khổ phải đảm bảo các nội dung sau:
- tên không xâm phạm đến quyền, lợi ích hợp pháp của người khác;
- tên không trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật dân sự;
- yêu cầu giữ gìn bản sắc dân tộc, tập quán, truyền thống văn hóa tốt đẹp của Việt Nam;
- không đặt tên quá dài, khó sử dụng.
Điều lưu ý đối với tên của con mang quốc tịch Việt Nam, tên phải bằng tiếng Việt hoặc dân tộc khác của Việt Nam, không đặt tên bằng số, hoặc bằng một ký tự không phải là chữ (Điều 26 Bộ luật Dân sự 2015). Do đó, nếu con sinh ra tại Việt Nam có cha hoặc mẹ là công dân nước ngoài và đã chọn quốc tịch Việt Nam cho con thì việc đặt tên con tuân thủ theo quy định này.
Yêu cầu đặt tên cho con có yếu tố nước ngoài
Trên thực tế, con được sinh ra tại Việt Nam có cha hoặc mẹ là người nước ngoài không phải là một vấn đề xa lạ đối với mọi người. Đối với trường hợp này, cha mẹ cần cân nhắc đặt họ, tên cho con tuỳ vào các trường hợp:
- Cha mẹ chọn quốc tịch Việt Nam cho con: Họ của con sẽ được xác định theo nguyên tắc cơ bản là theo họ cha (trừ khi cha mẹ có thoả thuận chọn họ của mẹ). Đối với phần tên, tên của con phải là tên tiếng Việt.
Ví dụ: Cha có họ tên đầy đủ là Adam Hiddleston, mẹ có họ tên đầy đủ là Nguyễn Ngọc X. Cha mẹ thống nhất chọn con mang quốc tịch Việt Nam và lấy họ cha. Vì vậy, con có thể đăng ký khai sinh với họ là Hiddleston, riêng phần tên sẽ là tên tiếng Việt tuân thủ các nguyên tắc chung.
Ngược lại, nếu cha là công dân Việt Nam có họ tên đầy đủ là Trần Văn Y, mẹ là công dân Mỹ có họ tên đầy đủ là Anna Gomez. Cha mẹ lựa chọn con sinh ra tại Việt Nam mang quốc tịch Việt Nam. Do đó, họ và tên của con không thể ghép tiếng nước ngoài và tiếng Việt.
Nếu cha mẹ muốn họ và tên của con được ghép tiếng thêm nước ngoài, cha mẹ sẽ thoả thuận lựa chọn họ của con theo họ của mẹ. Do đó, đối với trường hợp này, phần họ của con vẫn có thể có tiếng nước ngoài. Tuy nhiên, phần tên vẫn phải đặt theo tên tiếng Việt.
- Cha mẹ chọn quốc tịch nước ngoài cho con: Đối với trường hợp này, việc đặt họ và tên cho con sẽ không bị chi phối bởi pháp luật Việt Nam. Do đó, phần tên của con có thể ghép tiếng nước ngoài.
- Cha mẹ không thoả thuận việc lựa chọn quốc tịch cho con: Pháp luật về quốc tịch quy định rằng trong trường hợp con sinh ra trên lãnh thổ Việt Nam mà cha mẹ không thoả thuận được việc lựa chọn quốc tịch cho con thì con sẽ mang quốc tịch Việt Nam. Vì thế, việc đặt họ và tên cho con sẽ quay lại tương tự trường hợp (i).
Đặt họ tên cho con có yếu tố nước ngoài là một trong những nội dung quan trọng không thể thiếu khi thực hiện thủ tục đăng ký khai sinh tại Việt Nam. Đối với con của công dân Việt Nam và công dân nước ngoài, cha mẹ cần cân nhắc trong việc thống nhất quốc tịch cho con trước khi đặt họ tên. Tương ứng với sự lựa chọn quốc tịch khác nhau, pháp luật Việt Nam sẽ quy định những nội dung tương ứng để cha mẹ có thể đặt tên khi con sinh ra tại Việt Nam.