Việc nhận con nuôi không còn là hoạt động hiếm gặp ở xã hội Việt Nam hiện đại. Để nhận con nuôi tại Việt Nam, cả người nhận con nuôi và người được nhận nuôi đều phải đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật. Cụ thể:
Điều kiện của người nhận con nuôi
Cá nhân muốn nhận con nuôi cần phải đáp ứng đủ các điều kiện quy định tại Khoản 1 Điều 14 Luật Nuôi con nuôi năm 2010:
“1. Người nhận con nuôi phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
b) Hơn con nuôi từ 20 tuổi trở lên;
c) Có điều kiện về sức khỏe, kinh tế, chỗ ở bảo đảm việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con nuôi;
d) Có tư cách đạo đức tốt.”
Đối với trường hợp cha dượng nhận con riêng của vợ, mẹ kế nhận con riêng của chồng làm con nuôi hoặc cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận cháu làm con nuôi thì không áp dụng hai điều kiện cuối theo Khoản 3 Điều 14 Luật Nuôi con nuôi năm 2010.
Trong trường hợp người Việt Nam định cư ở nước ngoài hay người nước ngoài thường trú ở nước ngoài nhận người Việt Nam làm con nuôi, theo Khoản 1 Điều 29 Luật Nuôi con nuôi năm 2010, ngoài việc đáp ứng đủ các điều kiện theo quy định Khoản 1 Điều 14 Luật Nuôi con nuôi 2010, họ còn cần phải đáp ứng các điều kiện theo quy định của pháp luật nơi họ thường trú.
Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có quy định về các trường hợp cá nhân không được nhận con nuôi tại Khoản 2 Điều 14 Luật Nuôi con nuôi năm 2010. Theo đó, những người sau đây không được nhận con nuôi:
“a) Đang bị hạn chế một số quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên;
b) Đang chấp hành quyết định xử lý hành chính tại cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh;
c) Đang chấp hành hình phạt tù;
d) Chưa được xóa án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, nhân phẩm, danh dự của người khác; ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình; dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thành niên vi phạm pháp luật; mua bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em.”
Điều kiện của người được nhận làm con nuôi
Theo quy định tại Điều 8 Luật Nuôi con nuôi năm 2010, các đối tượng được nhận làm con nuôi gồm:
“1. Trẻ em dưới 16 tuổi.
2. Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
a) Được cha dượng, mẹ kế nhận làm con nuôi;
b) Được cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận làm con nuôi.”
Bên cạnh đó, Nhà nước cũng quy định một người chỉ được làm con nuôi của một người độc thân hoặc của cả hai người là vợ chồng. Và Nhà nước khuyến khích việc nhận trẻ em mồ côi, trẻ em bị bỏ rơi, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khác làm con nuôi.